Porady jak zdrowo żyć

źródło:http://www.wiekciala.pl/wynik/porady

 

1.

Spożywanie napojów słodzonych, bogatych w cukry rafinowane, zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego. Z każdym dodatkowo skonsumowanym napojem słodzonym, wzrastają ciśnienie systoliczne i diastoliczne o średnio 1,6 mmHG i 0.8 mmHG. Dodatkowo osoby spożywające od 1 do 2 puszek słodzonych napojów gazowanych dziennie są o 26% bardziej narażone na zachorowanie na cukrzycę typu 2 oraz o 20% bardziej narażone na zachorowanie na zespół metaboliczny (zespół metaboliczny ma miejsce w sytuacji zaistnienia 3 z czynników ryzyka, czyli otyłości brzusznej, nadciśnienia, wysokiego poziomu glikemii, niskiego poziomu dobrego cholesterolu HDL, wysokiego poziomu trójglicerydów we krwi), w porównaniu z tymi, które spożywają je w znikomych ilościach. Słodzone napoje gazowane przyspieszają starzenie. Badania opublikowane w przeglądzie naukowym FASEB Journal, w 2010 roku, wskazują, że nadmierne poziomy fosforanów, których ilość jest stale podwyższana przez producentów słodzonych napojów gazowanych, powodowały śmierć szczurów całe pięć tygodni wcześniej, w porównaniu do szczurów, które miały normalne poziomy fosforanów w diecie. Dodatkowo barwnik karmelowy, stosowany w napojach typu Coke i Pepsi jako efekt kosmetyczny, zawierający dwa czynniki skażające (2-metylolimidazol, 4-metylolimidazol), powoduje raka u zwierząt. Wystarczy tylko 16 mikrogramów 4-metylolimidazolu na osobę dziennie, aby poważnie zagrozić rozwojem nowotworu. Najbardziej popularne napoje, w tym napoje light, zawierają 200 mikrogramów tego składnika na butelkę. Nie bez znaczenia dla zdrowia jest również opakowanie słodzonych napojów gazowanych. W składzie prawie wszystkich aluminiowych puszek znajduje się środek chemiczny BPA (bisfenol A), który wchodzi w interakcję z hormonami a także został powiązany ze wszystkimi możliwymi dolegliwościami, od otyłości po nowotwory. Dość szokującą ciekawostką jest dodatkowo fakt, że amerykański gigant spożywczy PepsiCo został oskarżony przez komisję Security nad Exchange Commision w 2012 roku o posługiwanie się resztkami abortowanych płodów w badaniach i w produkcji wzmacniaczy smaku. Ponadto sztuczne słodziki, stosowane w napojach słodzonych, szczególnie dietetycznych, wydalane z organizmu człowieka, nie są przechwytywane przez oczyszczalnie ścieków, dostają się więc do wód gruntowych, wpływając na sposób odżywania niektórych organizmów. Powyższe informacje stanowią o niezaprzeczalnym fakcie, a mianowicie negatywnym wpływie spożywania słodzonych napojów, w tym gazowanych i light, na zdrowie człowieka jak również środowiska.
Spożywanie słodzonych napojów w ilości większej niż 7 szklanek tygodniowo powoduje, że wiek Twojego ciała wzrasta o 2 lata, natomiast brak ich spożycia przekłada się na wiek ciała niższy o rok.
Najzdrowszym i najefektywniejszym środkiem zaspokojenia pragnienia jest woda. Składniki mineralne występujące w wodach w formie jonowej są dobrze przyswajane przez organizm, mogą więc stanowić dobre uzupełnienie codziennej diety. Stosuje się poniższą klasyfikację zawartości minerałów w 1 litrze wody:
- nie więcej niż 50 mg/l – bardzo niskozmineralizowana
- nie więcej niż 500 mg/l – niskozmineralizowana
- od 500 do 1500 mg/l – średniozmineralizowana
- powyżej 1500 mg/l – wysokozmineralizowana. Wody wysokozmineralizowane, ze względów dietetycznych, są bardziej korzystne od wód źródlanych, należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że oprócz składników bardzo wartościowych zawierają również składniki toksyczne w większych ilościach (np. bar, rad). Dobrze byłoby zatem, abyśmy nie przyzwyczajali się do picia jednej wody, tylko wybierali różne oraz dokładnie czytali ich skład.
Jeśli nie przepadasz za smakiem wody źródlanej bądź mineralnej a chcesz uniknąć spożywania słodzonych napojów, zastąp je łatwą w wykonaniu lemoniadą. Do dzbanka wody mineralnej dodaj kilka plasterków cytryny lub pomarańczy, listek mięty i kilka kropel syropu klonowego.

2.

Żywność przetworzona, to żywność poddana obróbce przemysłowej, w procesie której używa się już około 5000 substancji chemicznych. Połowa z nich ma właściwości rakotwórcze! Do tego typu produktów dodaje się różnego rodzaju substancji słodzących, soli, tłuszczu, sztucznych aromatów, barwników oraz wspomnianych substancji chemicznych, zmieniających strukturę pożywienia. Przykładowe procesy przemysłowe obróbki jedzenia to:
- Oddzielanie mechaniczne
- Suszenie rozpyłowe
- Sterylizacja
- Liofilizacja
- Pakowanie próżniowe
- Poddawanie żywności promieniowaniu
- Obróbka podczerwienią
- Termizacja
- Ekstruzja
- Barwienie
Spożywanie spreparowanej żywności prowadzi do kumulowania w organizmie różnego rodzaju toksyn. Konserwanty przyczyniają się do alergii, posiadają właściwości rakotwórcze, negatywnie wpływają na układ pokarmowy, mogą uszkadzać kod genetyczny. Najniebezpieczniejszymi z nich są: kwas benzoesowy i benzoesany (E-210-213), azotany i azotyny (E -249 – 252), kwas propionowy (E – 280), dwutlenek siarki i siarczyny (E 220-228). Powszechnie stosowanym w Polsce barwnikiem, zakazanym w niektórych krajach (USA, Japonia), jest żółcień chinolinowa (E-104). Może on powodować astmę, pokrzywkę, wysypkę, zaczerwienienie (stan zapalny) skóry, nadpobudliwość, anafilaksję.
Przetworzone mięso może zwiększyć ryzyko raka jelita, raka nerki i raka żołądka. Cukier rafinowany, dodawany do niemal wszystkich przetworzonych produktów spożywczych, powstaje w wyniku procesów czyszczenia, krystalizacji i filtracji cukru pozyskanego z buraków. Aby nadać mu białą barwę, poddaje się go działaniu trucizny, czyli chlorku wapnia.
Spożywanie wszystkich posiłków w formie przetworzonej żywności powoduje wzrost wieku Twojego ciała o 3 lata, natomiast ich wyeliminowanie z diety przekłada się na zmniejszenie wieku ciała o 2 lata.
Unikaj spożywania takich produktów jak: margaryna, napoje owocowe z dodatkiem cukru rafinowanego, fast foody, konserwy z dużą ilością sodu, białe pieczywo i makaron zrobione z rafinowanej białej mąki, chipsy, przekąski serowe, mrożone paluszki rybne, mrożone kolacje, słodzone płatki śniadaniowe, przetworzone mięso i innych, zawierających niezdrowe dodatki.
Czytaj etykiety. Spożywaj produkty konserwowane metodami naturalnymi, takimi jak suszenie, solenie, wekowanie, marynowanie.

3.

Przejedzenie i niedokładne gryzienie pokarmów powodują problemy z układem pokarmowym oraz skutkują refluksem żołądkowym i niestrawnością. Notoryczne przejadanie się natomiast powoduje, że zły cholesterol rośnie, a z nim wzrasta ryzyko miażdżycy, szczególnie u osób obciążonych genetycznie. Miażdżyca z kolei wiąże się z innymi konsekwencjami, jak wzrostem ryzyka nadciśnienia tętniczego, a także zawału czy udaru. W skrajnych przypadkach przejedzenia mamy do czynienia z bólem brzucha, biegunką i wymiotami. W takiej sytuacji należy zastosować ścisłą dietę, a leczniczo na dokuczające objawy Smectę oraz pić dużą ilość niegazowanej wody mineralnej, by nie dopuścić do odwodnienia organizmu. Według „The Daily Telegraph” wyniki badań Global Burden of Desease wskazują na to, że, z wyłączeniem Afryki subsaharyjskiej, przejadanie się jest groźniejsze dla ludzkości niż głodowanie. Natomiast naukowcy ze Scripps Research institute na Florydzie piszą na łamach „Nature Neuroscience”, że skłonnością do podjadania steruje taki sam mechanizm, który odpowiada za uzależnienie od narkotyków. Jedzenie bez opamiętania nosi więc znamiona nałogu!
Jeżeli czujesz przejedzenie po posiłku powyżej 7 razy w tygodniu, postarzasz swoje ciało nawet o 3 lata. Jeśli prawie nigdy nie doświadczasz uczucia przejedzenia, Twoje ciało jest młodsze o 1,5 roku.
Wystrzegaj się długiego siedzenia za stołem, które powoduje spowolnienie metabolizmu i skłania Cię do przyjmowania większej ilości pokarmu. Po trzydziestominutowym posiłku najlepiej udaj się na minimum 10 minutowy spacer, aby ruch wspomógł proces trawienia. Spożywaj małe porcje a częściej, organizm ma bowiem problem ze strawieniem zbyt dużej ilości pokarmu. Pamiętaj, że najbardziej ciężkostrawne są słodycze. Deseru nie powinno się spożywać szybciej, niż godzinę po zjedzonym obiedzie. Organizm musi mieć czas na strawienie obfitej porcji pokarmu, w przeciwnym razie pojawi się zgada lub niestrawność.

4.

Bliski kontakt z ludźmi ma pozytywne znaczenie zarówno dla zdrowia psychicznego człowieka, jak i jego zdrowia fizycznego. Brak dobrych relacji z innymi działa równie wyniszczająco na organizm ludzki jak nadmierne palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu - osłabia jego mechanizmy obronne. W badaniu przeprowadzonym w USA wzięło udział 300 000 osób, które obserwowano przez ponad 7 lat pod kątem wpływu przebywania w dobrym towarzystwie, nastawionym pozytywnie do badanych. Zauważono ścisłą korelację między jakością więzi międzyludzkich a zdrowiem psychicznym i fizycznym badanych.
Jeżeli w Twoim otoczeniu znajdują się 4 lub więcej osoby, z którymi możesz rozmawiać o swoich problemach, wiek Twojego ciała jest niższy niż rzeczywisty o rok. Jeśli nie utrzymujesz bliskich kontaktów z żadną osobą, niestety postarzasz się o rok.
Aby żyć zdrowo zadbaj o bliskie relacje z rodziną i przyjaciółmi. Otwórz się na nowe znajomości. Jeśli do chwili obecnej nie posiadasz przyjaciela, nie oznacza to, że nigdy już go nie spotkasz. Stwórz listę osób, których obecność sprawia Ci przyjemność i staraj się spotykać z nimi przynajmniej raz w tygodniu – to zacieśni wasze więzi, a Tobie da więcej powodów do radości.

5.

Naukowcy uważają, że jeden pocałunek daje tyle szczęścia co 25 gramów zjedzonej czekolady, a jeżeli trwa minutę, powoduje spalenie przez organizm od 3 do 12 kalorii. Całując się, chudniemy oraz ćwiczymy mięśnie twarzy, dzięki czemu zapobiegamy powstawaniu drobnych zmarszczek wokół ust. Całowanie się zwiększa również wydzielanie śliny, która odpowiada za ochronę szkliwa przed próchnicą. Podczas namiętnego pocałunku podnosi się poziom oksytocyny, czyli hormonu odpowiadającego między innymi za ochronę przez depresją. Całowanie się jest idealnym lekarstwem na stres. Zwiększa szanse na dobry sen o ponad 1/3. W trakcie pocałunku w krwi pojawia się również więcej adrenaliny oraz insuliny, co znacząco poprawia między innymi dotlenienie mózgu. Pocałunek, stymulując system immunologiczny, zwiększa odporność organizmu i przyspiesza jego przemianę materii. Osoby, które całują się systematycznie żyją nawet o parę lat dłużej, od tych które rzadko praktykują tego rodzaju czułości.
Również przytulanie ma wiele znaczących dla organizmu pozytywnych efektów - odmładza, dodaje energii, łagodzi stres, leczy depresję i podnosi naszą samoocenę. Wspomaga również system immunologiczny, łagodzi ból a nawet obniża ciśnienie krwi, zmniejszając tym samym ryzyko chorób serca. W 1987 roku naukowcy z Uniwersytetu Miami badali wpływ dotyku na wcześniaki. Noworodki, które były masowane i dotykane rosły i przybierały na wadze szybciej niż dzieci, które pozbawiono bliskości z drugim człowiekiem. Natomiast naukowcy z University of North Carolina weryfikowali poziom oksytocyny u 38 przytulających się par. Okazało się, że podczas dotyku jej poziom wyraźnie wzrastał, a to właśnie dzięki oksytocynie człowiek jest w stanie odczuwać szczęście, spokój i bezpieczeństwo.
Jeżeli przytulasz się bądź całujesz więcej niż 4 razy w tygodniu, wiek Twojego ciała jest niższy o rok niż rzeczywisty, natomiast jeśli nie robisz tego wcale, postarzasz swe ciało o rok w stosunku do liczby lat, które posiadasz.
Nie stroń od pocałunków i przytulania. Staraj się każdego dnia znaleźć chwilę, by przez co najmniej kilka minut przytulić się do bliskiej osoby. Zasypiaj przytulony do partnera czy partnerki a każdy dzień zaczynaj od pocałunku.

6.

Optymizm i pozytywne nastawienie do życia mają ogromne znaczenie zarówno dla jego jakości jak i długości. Uśmiechnięci i zadowoleni ludzie wyglądają i czują się lepiej. Udowodniono naukowo, że optymiści mają wyższy poziom korzystnych substancji we krwi, pomagających walczyć z różnego rodzaju schorzeniami i zmniejszających ryzyko zachorowań na cukrzycę i choroby serca. Dodatkowo osoby takie mają wyższy poziom endorfin w organizmie, które to niwelują ilość kortyzolu, czyli hormonu stresu. Radość i pozytywne nastawienie pomaga również dłużej zachować sprawność fizyczną i aktywność, to natomiast ma znaczący wpływ na długość życia.
Jeśli jesteś skrajnym optymistą i szacujesz, że będziesz żyć dłużej niż 100 lat, Twoje ciało jest młodsze od wieku rzeczywistego o 2 lata. Jeżeli natomiast zakładasz, że nie przeżyjesz więcej niż 75 lat, postarzasz swe ciało o 2 lata.
Myśl pozytywnie. Życie w ciągłym stresie, przygnębienie, smutek, złość czy lęk są szkodliwe i przyczyniają się do zwiększenia ryzyka wystąpienia zawałów i chorób serca. Staraj się doszukiwać w każdej sytuacji dobrych następstw złych okoliczności.

7.

Chińskie powiedzenie mówi, że człowiek pełen życia jest elastyczny i miękki. Martwy - jest sztywny i nieugięty. Sylwetka i postawa człowieka kształtują się przez całe życie. Zaniedbana postawa prowadzi do takich napięć, które powodują problemy z ruchem. Elastyczność ciała, gibkość, płynność ruchów, odpowiednia ich koordynacja są zewnętrznym dowodem na zaktywizowane krążenie krwi, poprawne odżywienie i dotlenienie tkanek. Regularne wykonywanie ćwiczeń uelastyczniających i rozciągających poprawia ruchomość stawów, więzadeł, ścięgien i tkanki łącznej. Ludzkie ciało składa się z 208 kości, 324 mięśni, 360 stawów. Rozciągając mięśnie, ścięgna, wiązadła, stawy, spowalnia się proces starzenia. Elastyczność ciała świadczy o jego wieku biologicznym.
Jeżeli bez najmniejszego problemu potrafisz w pozycji stojącej dotknąć rękami podłogi, to Twoje ciało jest młodsze o rok niż Twój rzeczywisty wiek. Jeżeli do podłogi brakuje Ci więcej niż 5 cm, to Twoje ciało jest starsze od Ciebie o 2 lata.
Co najmniej dwa dni w tygodniu poświęć ćwiczeniom, które przynoszą swobodę ruchu. Możesz zapisać się na zorganizowane zajęcia w grupach, takie jak streaching, pilates, joga bądź ćwiczyć w domowym zaciszu, przygotowując się uprzednio poprzez zaznajomienie z odpowiednią literaturą bądź dostępnymi w sieci materiałami instruktażowymi. Pamiętaj, że rozciąganiu powinno być poddawane całe ciało, w tym także szyja, kark, klatka piersiowa i kręgosłup.

8.

Kształt brzucha, zwłaszcza u mężczyzn, świadczy nie tylko o upodobaniach kulinarnych (w przypadku okrągłego kształtu), czy o praktykowanych ćwiczeniach fizycznych (w przypadku brzucha płaskiego), ale również o stanie zdrowia. Otyłość brzuszna, zwana inaczej wisceralną, czyli trzewną łączy się zazwyczaj z poważnymi w skutkach zaburzeniami metabolicznymi, takimi jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów. W skrajnych przypadkach może ona doprowadzić nawet do trwałego inwalidztwa, wynikającego z udaru mózgu, zawału mięśnia sercowego, albo nawet skończyć się śmiercią!
Obwód pasa wynoszący ponad 102 cm stanowi otyłość brzuszną. Wartości między 94, a 102 cm to ostrzeżenie. Istnieją jednak jeszcze dwa kryteria rozpoznania otyłości. Pierwszym z nich jest WHR (waist hip ratio) – wyraża on stosunek obwodu w pasie do obwodu w biodrach oraz ocenia rozmieszczenie tkanki tłuszczowej. Drugi to BMI - wskaźnik masy ciała (Body Mass Index) – obliczany jest przez podzielenie masy ciała w kilogramach przez wzrost osoby (w m) podniesiony do kwadratu. Wartość WHR większa lub równa 0,9 (wg WHO z 1999 r.) oznacza otyłość brzuszną, a BMI większe lub równe 30 kg/m ² oznacza otyłość.
Jeśli Twój brzuch zasłania wszystko poniżej, to wiek Twojego ciała jest większy o 2 lata od rzeczywistego. Jeżeli Twój brzuch jest płaski, to wiek Twojego ciała jest niższy od rzeczywistego o rok.
Zacznij dzień od śniadania i kolejne posiłki spożywaj regularnie co 3-4 godziny w niewielkich ilościach. Zapobiegniesz w ten sposób objadaniu się. Ogranicz pokarmy tłuste i słodkie, wprowadź do menu więcej warzyw i owoców oraz białka pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Potrawy przygotowuj poprzez gotowanie a nie smażenie. Mężczyzna pracujący umysłowo powinien spożywać dziennie tylko 2200 kcal, kobieta 1800 kcal. Dla osoby otyłej te wielkości zmniejszają się do 1200-1400 kcal na dobę. Co drugi dzień zażywaj ruchu, co najmniej 30 minut. Zamień windę na schody, samochód na rower lub spacer. Aby wysiłek przyniósł efekty, musi być regularny.

9.

Nikt chyba nie wątpli w szkodliwe działanie papierosów. Wiadomo, że tytoń jest przyczyną co najmniej 25. grup chorobowych zagrażających życiu, m.in. bardzo niebezpieczne zmiany nowotworowe i choroba wieńcowa, której następstwem najczęściej jest zawał, będący najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Blisko 95% złośliwych nowotworów płuc występuje u osób palących. Papierosy są źródłem impotencji u mężczyzn i zaburzeń płodności u kobiet. Palenie nawet kilku papierosów dziennie wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia powikłań nadciśnienia tętniczego. Szacuje się, że średnia różnica w długości życia między osobami niepalącymi a palaczami wynosi 15 lat! Aż 75% palaczy uważa, że palenie papierosów „light” lub „super-light” jest mniej szkodliwe od normalnych, a tymczasem badania naukowe wskazują, że palenie takich papierosów zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zawału tak samo jak „normalne”. Papierosy to jedyny legalnie sprzedawany produkt, które dym zawiera ponad 40 związków powodujących raka: ciała smołowate, formaldehyd, toulen, polon, akrydyna, tlenek węgla (czad), chlorek winyli, arsen, aceton, kadm i cyjanowodór. Nikotyna podwyższa ciśnienie tętnicze i tętno oraz powoduje jednocześnie skurcz tętnic, dlatego ryzyko zawału serca jest pięć razy większe u palacza niż u osoby niepalącej! Nikotyna jest substancją rakotwórczą, osłabia pamięć i wpływa negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli nowotwór.
Palenie jest czynnikiem, który postarza organizm w bardzo dużym stopniu. Jeżeli palisz okazjonalnie lub regularnie Twoje ciało jest starsze o 2-3 lata! Natomiast jeśli nie palisz od ponad 3 lat możesz śmiało odjąć 1 rok od swojego wieku.
Rzucenie palenie jest trudne, ale nie niemożliwe. W Polsce od 1991 roku rzuciło palenie ponad 2 mln ludzi, a w USA palenie skutecznie rzuca 1 mln osób. Zaprzestanie palenia odnosi natychmiastowy skutek: w ciągu 20 min od ostatniego papierosa do normy wracają: ciśnienie tętnicze krwi, czynność serca oraz obniża się tętno, w ciągu 8 godzin zmniejsza się poziom tlenku węgla (czadu) we krwi, a podnosi poziom tlenu, po 24 godzinach zmniejsza się ryzyko ostrego zawału serca, w ciągu 48 godzin zaczyna powracać do normy zmysł smaku i zapachu, po 2 tygodniach do 3 miesięcy poprawie ulega praca układa krążenia, zwiększa się wydolność fizyczna, a wydolność płuc wzrasta o 30%, od 1 do 9 miesięcy poprawia się wydolność układu oddechowego, ustępuje kaszel, zmęczenie i duszności, po 1 roku o połowę zmniejsza się ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca, po 3 do 5 lat zmniejsza się o połowę ryzyko zachorowania na raka płuc, przełyku, krtani i jamy ustnej oraz ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Po 10 latach ryzyko zachorowania na chorobę niedokrewną serca jest podobne jak u osoby nigdy nie palącej, nigdy jednak wszystkie skutki palenia całkowicie nie ustąpią.

10.

Światowa Organizacja Zdrowia stwierdza, że alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia człowieka, gdzie na pierwszych dwóch miejscach jest palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze. Alkohol działa szkodliwe na większość tkanek i narządów. Toksyczne działanie alkoholu etylowego i produktów jego przemiany powoduje zmiany chorobowe w następujących układach: układ moczowy – niewydolność nerek, wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi i związana z tym dna moczanowa (kryształy mocznika w stawach), układ oddechowy – zapalenie błony śluzowej tchawicy i oskrzeli, 10-krotny wzrost prawdopodobieństwa zachorowania na raka jamy ustnej, krtani i tchawicy, układ nerwowy – zmiany zanikowe móżdżku i mózgu oraz ubytek szarej substancji mózgu, układ pokarmowy – stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, przełyku, żołądka i dwunastnicy, ostre zapalenie lub rak trzustki, zapalenie wątroby (stłuszczenie i marskość), układ krążenia – nadciśnienie tętnicze, powiększenie serca, układ hormonalny – zmniejszenie płodności u kobiet i mężczyzn. Nawet jednorazowe wypicie dużej ilości alkoholu (powyżej 5 piw jednego dnia), bardzo osłabia na co najmniej 24 godziny układ odpornościowy człowieka i wypłukuje organizm z witamin C, D, E, A, K, witamin z grupy B i minerałów magnezu i potasu, czego efektem jest wielokrotnie zwiększona podatność na choroby zakaźne i grzybicze. Natomiast przewlekłe spożywanie alkoholu powyżej 3-4 piw (drinków, kieliszków wódki lub lampek wina) dziennie prowadzi do długotrwałego upośledzenia układu odpornościowego i pozbawienia organizmu niezbędnych witamin i minerałów, czego efektem może być wystąpienie raka przełyku, wątroby, trzustki, gardła i krtani i raka sutka u kobiet. Dodać do tego należy zaburzenia psychiczne: bezsenność, depresja, a nawet próby samobójcze. Przyjmuje się, że bezpieczną ilością czystego alkoholu wypitą w ciągu jednego dnia jest 20 gramów dla kobiet i 40 gramów dla mężczyzn tj. około 1-2 duże piwa. Powyżej tej ilości Twój organizm doznaje w mniejszym lub większym stopniu szkód opisanych powyżej, czego efektem jest jego postarzenie nawet o 2 lata! Może więc warto przewrotnie powtarzać za niektórymi „szkoda mi czasu i życia na alkohol”.

11.

Stan naszych zębów oraz liczba plomb, które w nich się znajdują może z powodzeniem świadczyć o stanie naszego zdrowia oraz ewentualnych zagrożeniach, jakie czyhają się przed nami. Łatwe psucie się zębów może być uwarunkowane przez kilka czynników. Podstawowym czynnikiem jest brak odpowiedniej higieny jamy ustnej (tzn. odpowiednie szczotkowanie zębów co najmniej 2 razy dziennie i żucie gum neutralizujących kwasy). Kolejnym czynnikiem prowadzącym do dziur w zębach jest spożywanie dużej ilości słodkich pokarmów i picie słodzonych napoi. Bakterie próchnicy szczególnie lubią cukry proste, ponieważ jest to dla nich bardzo łatwy do przyswojenia surowiec energetyczny. Spożywanie dużej ilości cukrów z dużym prawdopodobieństwem świadczy o zakwaszeniu organizmu. Zakwaszenie organizmu stwarzania sprzyjające warunki do rozwoju w organizmie wszelkiego rodzaju zapaleń grzybiczych, na czele z bardzo uciążliwym w przypadku kobiet zapaleniem pochwy. Z kolei cukier prosty, jakim jest glukoza, stanowi pożywkę m.in. dla nowotworów. Duża liczba ubytków w zębach może świadczyć o zmniejszonym wchłanianiu wapnia przez nasz organizm, które to wchłanianie zależy w dużym stopniu od zawartości witaminy D w organizmie. Deficyt witaminy D może powodować krzywicę u dzieci i osteoporozę u dorosłych, jak również jest przyczyną spadku odporności organizmu na choroby. Stąd jeśli posiadasz więcej niż 4 plomby wiek Twojego ciała zostaje zwiększony o 1 rok, natomiast, gdy masz więcej niż 10 plomb nawet o 2 lata! W celu poprawy jakości uzębienia dbaj regularnie o higienę jamy ustnej, ogranicz spożycie cukrów prostych (słodycze i słodzone napoje), aby odkwasić Twój organizm oraz eksponuj swoje ciało na słońce, ponieważ powoduje to wydzielenie w skórze dużego zapasu witaminy D3, w okresie jesienno-zimowym stosuj suplementację tranem, który jest bogaty w kwasy Omega-3 oraz witaminy A, D i E.

12.

Przeziębienie jest prawdopodobnie najczęstszą chorobą, która kilka razy w roku dotyka większość ludzi. Jest to zespół objawów związanych z zapaleniem gardła, błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, a spowodowanych przez zakażenie wirusowe. Znanych wirusów prowadzących do przeziębienia jest ponad 200, a najpopularniejsze są poniższe: 1. rynowirusy (sprawcy ok. 45% przypadków przeziębienia), 2. korona wirusy (odpowiadają za ok. 15% przeziębień) 3. inne np. wirusy paragryby, parwowirusy, RSV, enterowi rusy, adenowirusy i wirusy Coxsackie. Szacuje się ponadto, że tylko 5-15% przypadków przeziębień wywołanych jest przez wirusy grypy.
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową oraz przez kontakt, niekoniecznie bezpośredni, ponieważ wirusy mogą przetrwać przez kilka godzin poza organizmem, czyli np. na klamce. Objawy choroby utrzymują się średnio przez 7 dni i mają największe nasilenie w 3-4 dobie od zakażenia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że pierwsze objawy przeziębienia pojawiają się w 1-2 dobie od zakażenia i w tym czasie jesteśmy jeszcze w stanie uniknąć jej eskalacji, jeśli tylko rozpoznamy te objawy i podejmiemy odpowiednie kroki. Pierwszymi objawami przeziębienia są uczucie wyschnięcia, pieczenia , drapania w nosie i/lub punktowy ból gardła przy przełykaniu śliny. Bagatelizowanie tych objawów jest bardzo częstym błędem, ponieważ prostymi domowymi sposobami możemy jeszcze zatrzymać rozwój choroby. Piekący środek nosa możemy płukać co 2 godziny solą fizjologiczną w sprayu dostępną w każdej aptece oraz często wydmuchiwać nos. Bolące gardło najlepiej jest płukać co 3 godziny roztworem przygotowanym w kubku ciepłej wody z 3 dużych łyżek wody utlenionej. Możemy zażywać jeżówkę purpurową, która pobudza układ immunologiczny do pracy (jest dostępna w niektórych aptekach). Warto też wiedzieć, że żółte zabarwienie wydzieliny z nosa nie musi świadczyć o ropnym zapaleniu błony śluzowej, ale jest najprawdopodobniej objawem aktywacji sił obronnych organizmu. W wydzielinie z nosa pojawiają się liczne leukocyty (białe krwinki), które nadają jej żółte zabarwienie i dlatego nie powinniśmy od razu sięgać po antybiotyk. Natomiast najlepszą metodą uniknięcia przeziębienia jest profilaktyka w postaci częstego mycia rąk, szczególnie, gdy przebywamy w pracy lub szkole, unikanie bliskiego kontaktu (mniej niż 1 metr) z osobami, które mogą być chore oraz długotrwałe (co najmniej 2 miesiące) stosowanie suplementacji witaminą D (10-15 mikro gramów dziennie), czosnkiem w kapsułkach oraz naturalną witaminą C, np. w postaci niesłodzonego soku z dzikiej róży lub tabletek ze sproszkowanego owocu aceroli (południowoamerykańska odmiana wiśni). Cześć wyników badań naukowych wskazuje również na związek pomiędzy wychłodzeniem organizmu, a zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia przeziębienia. Dlatego nie zapomnij o ciepłej kurtce, czapce i rękawiczkach nie tylko w zimie, ale również jesienią i wczesną wiosną. Jeżeli często chorujesz (powyżej 4 razy w roku) Twój wiek biologiczny zostaje zwiększony o 1-2 lata ze względu na duże obciążenie wielu narządów wewnętrznych chorobą. Dlatego najlepiej, gdy zastosujesz profilaktyczne działania i unikniesz całkowicie przeziębień, gdyż wtedy wiek Twojego możesz pomniejszyć o 1 rok!

13.

Antybiotyki są to sztucznie wytworzone środki, których zadaniem jest hamowanie rozwoju lub zabijanie bakterii. Zostały one wprowadzone w zastępstwie terapii bakteriofagowej, jako tańsza alternatywa. Ich stosowanie powinno odbywać jedynie wg zaleceń lekarza, który antybiotyk przepisał. Środki te należy dobierać precyzyjnie pod bakterię, która wywołała zakażenie w organizmie. Jednakże nawet, gdy antybiotyk zostanie precyzyjnie dobrany do naszej choroby i stosowany wg zaleceń lekarza, wywołuje on skutki uboczne opisane poniżej. 1. Bakterie atakowane przez nieodpowiednio dobrane antybiotyki, nabierają specyficznej odporności na nie, czego efektem jest brak wyleczenia z choroby i konieczność podania silniejszego chemioterapeutyku, który z kolei wywoła kolejne skutki uboczne. 2. Nawet dokładnie dobrany antybiotyk nie działa jedynie na bakterie, które spowodowały infekcję. Niszczy również fizjologiczną florę bakteryjną (błony śluzowej pochwy, skóry i jelit), która jest linią obrony przed patogenami. Organizm jest narażony na infekcje grzybicze i zakażenia innymi bakteriami odpornymi na aktualnie przyjmowany antybiotyk. 3. Redukcja flory bakteryjnej jelit może prowadzić do rozwoju dysbakteriozy jelit (zazwyczaj przy doustnych antybiotykach), której efektem są przewlekłe biegunki, pleśniawki i zapalenie błon śluzowych. 4. Nie można również pominąć toksycznego działania niektórych antybiotyków. Możliwość uszkodzenia słuchu, szczególnie u małych dzieci - gentamycyna, neomycyna; znaczne obciążenie wątroby - doksycyklina, nowobiocyna; uszkodzenie szpiku kostnego - nowobiocyna i detromycyna; uszkodzenie układu nerwowego lub nerek - kolistyna. Ze względu na wiele skutków ubocznych działania antybiotyków, ich przyjmowanie częściej niż 2 razy w roku postarza Twój organizm od 2 do nawet 5 lat, dlatego warto sięgać po nie tylko w ostateczności. Warto dodać, że w 2010r. Polska znajdowała się na wysokim, 8. miejscu w Europie pod względem ilości przyjmowanych antybiotyków.

14.

Siedzący tryb życia ma bardzo niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka, szczególnie, gdy nie dajemy naszemu organizmowi nic w zamian. Organizm człowieka jest ewolucyjnie przystosowany do maszerowania przez 20 km każdego dnia! Tak robili nasi przodkowie przez tysiące lat, a czas, jaki minął od kiedy ludzie prowadzą osiadły tryb życia był zbyt krótki, żeby nastąpiły w naszych organizmach znaczące ewolucyjne zmiany. Oznacza to, że naszym normalnym trybem spędzania dnia jest ruch i nasz organizm jest na to nastawiony. Korzyści, jakie płyną z codziennego energicznego ruchu powyżej 30 minut są znaczące. 1. Jest to najlepsza metoda na spalanie tkanki tłuszczowej, a co za tym idzie unikamy chorób związanych z otyłością np. cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zawał serca i mózgu. Ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 zostaje zmniejszone o połowę! Dodatkowo zmniejszone zostaje prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów (m.in. okrężnicy i raka płuc). 2. Aktywność fizyczna wykonywana powyżej 30 min. zwiększa masę kości i stopień ich mineralizacji, co w znacznym stopniu zapobiega osteoporozie, na którą narażone są szczególnie kobiety w okresie menopauzy. 3. Zwiększona szybkość metabolizmu poprawia pracę układu immunologicznego odpowiedzialnego za odporność naszego organizmu. 4. W efekcie ćwiczeń fizycznych do mózgu dopływa krew z glukozą (źródłem energii) i tlenem, a dodatkowo stymulowane jest białko, które wspomaga połączenia między neuronami. Ćwiczenia aerobowe, wykonywane zaledwie dwa razy w tygodniu zmniejszają ryzyko zachorowania na Alzheimera o 60% i o połowę ryzyko wystąpienia demencji. 5. Podczas długotrwałego wysiłku w mózgu człowieka wydzielane są endorfiny, których obecność poprawia jakość snu, samopoczucie oraz pomaga w leczeniu depresji. 6. Aktywność fizyczna poprawia również nasze umiejętności i możliwości seksualne. Co najmniej 3-4 razy w tygodniu idź na długi spacer, powoli przebiegnij się po swoim osiedlu lub w najbliższym parku, jedź na wycieczkę rowerową lub wykonuj ćwiczenia aerobowe w mieszkaniu lub w klubie fitness. Najlepiej jednak, jeżeli wybrane przez Ciebie z powyższych aktywności będziesz stosować co najmniej 5 razy w tygodniu. Wiek Twojego ciała zostanie wtedy zmniejszony nawet o 1-2 lata! Nie zapomnij o swojej ulubionej muzyce, która zmotywuje Cię do podjęcia wysiłku.

15.

Tryb życia współczesnego człowieka bardzo rzadko wymaga od niego używania większej ilości siły, a dodatkowo bardzo często po prostu nie mamy motywacji do chodzenia na siłownię lub nawet wykonywania kilka razy w tygodniu prostych ćwiczeń w domowym zaciszu. Tymczasem wykonywanie treningu siłowego ma wiele zalet. Wymieńmy kilka z nich. 1. Opóźnia proces zaniku mięśni wraz z wiekiem, dzięki czemu utrzymujemy sprawność ruchową na wysokim poziomie, wzmacniamy ścięgna i stawy, zmniejszając tym samym prawdopodobieństwo kontuzji. 2. Poprawia postawę ciała poprzez eliminację dolegliwości związanych z siedzącym trybem życia, np. bóle kręgosłupa lub bóle karku. 3. Wzmożony wysiłek pobudza bardzo dużo układów w naszym ciele i powoduje wydzielanie hormonów niwelujących objawy stresu. 4. Ćwiczenia z ciężarami mogą zwiększyć metabolizm człowieka nawet 50cio krotnie, czego efektem są m.in. redukcja tkanki tłuszczowej, oczyszczanie organizmu z substancji toksycznych, brak problemów z wypróżnianiem oraz lepsze przyswajanie składników odżywczych z pokarmu. 5. Kształtuje sylwetkę, co zdecydowanie poprawia nasze samopoczucie. Zalecane jest wykonywanie treningu siłowego 3 razy w tygodniu, co pozwoli zmniejszyć Twój wiek biologiczny o 1-2 lata. Jeżeli nie jesteśmy profesjonalnymi sportowcami zbyt duża liczba treningów siłowych, tj. powyżej 5 na tydzień, bez odpowiedniego czasu przeznaczonego na regenerację, może spowodować osłabienie organizmu i wystąpienie kontuzji, co przełoży się na podwyższenie wieku biologicznego.

16.

Wapń (Ca)
Wapń jest ważnym składnikiem mineralnym organizmu wpływającym na prawidłowe funkcjonowanie wielu mechanizmów regulacyjnych. Jest niezbędny w wielu procesach, m. in. przewodnictwie nerwowo-mięśniowym, czynności mięśni, prawidłowym rozwoju układu kostnego, procesach krzepnięcia krwi, aktywacji niektórych enzymów, przepuszczalności błon. Wapń występuje w organizmie w ilościach przekraczających znacznie ilości jakiegokolwiek innego pierwiastka. Około 99% wapnia występuje w kośćcu. Zjonizowany wapń odgrywa ważną rolę w krzepnięciu krwi, w utrzymaniu właściwej pobudliwości serca, mięśni i nerwów. Bierze udział w przepuszczalności błon komórkowych. Od wapnia zależy działanie wielu enzymów, funkcjonowanie mięśni, gojenie się ran, hormonalna transmisja bodźców, mocne kości, odprężone nerwy, optymizm, entuzjazm, pogodny, wyrównany nastrój, prawidłowa czynność serca, prawidłowa krzepliwość krwi, przyswajanie żelaza w organizmie, zdrowe zęby, zdrowy sen. Wapń umożliwia przewodzenie impulsów nerwowych, jest odpowiedzialny za skurcze włókien mięśniowych, bierze udział w wielu procesach enzymatycznych, odgrywa znaczącą rolę przy regulacji pracy serca, działa przeciwalergiczne, uszczelnia błony biologiczne.
Występowanie:
czekolada, figi, groch, fasola, jogurt, kalarepa gotowana, kapusta szpinak, koper włoski, łosoś z puszki z ośćmi, makrela z puszki z ośćmi, migdały, orzechy laskowe, mleko tłuste, parmezan, ser ementaler, ser ricotta, ser gouda, sok pomarańczowy z dodatkiem wapnia, soczewica, suszone figi, camembert, żółtko jaja kurzego, mak.

17.

Sód (Na)
Sód to najważniejszy kation płynu pozakomórkowego. Towarzyszą mu aniony, przede wszystkim: chlorkowy i wodorowęglanowy. Anion wodorowęglanowy niezbędny jest w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej. Bardzo ważnym zadaniem sodu jest utrzymanie odpowiedniego ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych. Chroni on w ten sposób organizm przed nadmierną utratą płynów. Sód odgrywa również rolę w zachowaniu prawidłowej pobudliwości mięśni i przepuszczalności błon komórkowych. Sód i potas sterują całą gospodarką elektrolitów i mają wpływ na równowagę kwasowo-zasadową organizmu, odgrywają główną rolę przy przewodzeniu bodźców we wszystkich komórkach nerwowych.
Występowanie:
chleb, halibut, dorsz, turbot, mleko pełne, oliwki, paluszki słone, sałata, brokuły, sardynki w oleju, seler, rzodkiewka, ser ementaler, ser gouda, ser edamski, szynka.

18.

Potas (K)
Potas jest jonem wewnątrzkomórkowym, wpływającym na prawidłowe utrzymanie gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Jest niezbędny do syntezy białek, bierze także udział w metabolizmie węglowodanów. Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego. Potas jest najważniejszym kationem płynu wewnątrzkomórkowego. Odgrywa zasadniczą rolę przy aktywności mięśnia sercowego. Wewnątrzkomórkowe stężenie potasu spełnia wiele metabolicznie ważnych funkcji, łącznie z biosyntezą białek. Potas i sód sterują całą gospodarką elektrolitów i mają wpływ na równowagę kwasowo-zasadową organizmu, odgrywają główna rolę przy przewodzeniu bodźców we wszystkich komórkach nerwowych. Od potasu zależy: dotlenienie mózgu, działanie mięśni, funkcjonowanie i zaopatrzenie komórek, funkcjonowanie nerek gospodarka wodna organizmu, prawidłowa czynność serca, przemiana węglowodanowa. Potas jest wyjątkowo ważny przy skurczach włókien mięśniowych, syntezie białek, glikogenu oraz przemianach glukozy.
Występowanie:
awokado, banany, brokuły, brzoskwinie suszone, burak ćwikłowy, chleb pełnoziarnisty, fasola półksiężycowa, fasola limeńska, fasola sucha gotowana, fasolka sojowa gotowana, groch, jogurt chudy, kabaczek, kapusta, łosoś, makrela, melon, kantalupa, migdały, mleko chude, morele suszone, orzeszki ziemne, pestki dyni, sałata, seler, śledź, snapper - ryba z mórz południowych, sok pomarańczowy, świeży sok pomidorowy, szparagi, szpinak gotowany, śliwki suszone, ziemniaki gotowane, ziemniaki pieczone.

19.

Fosfor (P)
Fosfor występuje w każdej komórce organizmu, lecz ok. 80% fosforu występuje w połączeniach z wapniem w kościach. Fosfor odgrywa ogromną rolę w magazynowaniu i transporcie energii kiedy występuje w postaci estrów fosforanowych. Stosunek wapnia do fosforu w diecie ma wpływ na wchłanianie i wydalanie tych pierwiastków. Jeśli jeden z tych pierwiastków występuje w przewadze, wzrasta wydalanie drugiego. Fosfor potrzebny jest nie tylko do przemian energetycznych, ale bierze udział w tworzeniu kości i zębów, uczestniczy w równowadze kwasowo-zasadowej, współtworzy fosfolipidy, które służą za budulec dla mózgu i komórek nerwowych, uczestniczy w syntezie kwasów nukleinowych - dezoksyrybonukleinowego DNA i rybonukleinowego RNA.
Występowanie:
cielęcina, czekolada z mleka pełnego, kluski, mleko skondensowane, orzechy, nasiona, otręby i zarodki pszenne, pstrąg, tuńczyk, sardynki w oleju, ser ementaler, ser gouda, ser edamski, ser topiony, warzywa strąkowe, wątróbka, móżdżek, wędliny, wieprzowina wołowina, ziarno pełne, żółtko jaja kurzego.

20.

Cynk (Zn)
Cynk spełnia szereg podstawowych funkcji w organizmie. Jako składnik różnych enzymów (lub ich aktywator) bierze udział w metabolizmie białek i węglowodanów oraz przypuszczalnie tłuszczy. Przyswajanie go przez organizm jest bardzo różne, w zależności od jakości pożywienia oraz interakcji zachodzących między cynkiem a innymi pierwiastkami. Cynk odgrywa także istotną rolę w funkcjonowaniu układu rozrodczego, zwłaszcza u mężczyzn, oraz działa odtruwająco (antagonista kadmu i ołowiu). Istotny metabolicznie antagonizm zaznacza się między Zn-Cd i Zn-Cu. Poza tym wapń i magnez mogą działać ograniczająco na wchłanianie tego metalu. Cynk jest niezbędny do syntezy białek. Jest ważnym składnikiem enzymów trawiennych, bierze udział w magazynowaniu insuliny, wspomaga system immunologiczny. Cynk bierze udział w utrzymaniu równowagi innych pierwiastków śladowych jak manganu, magnezu, selenu i miedzi. Korzystne działanie cynku na organizm polega, poza ogólną poprawą metabolizmu, na przyspieszeniu gojenia ran, zwłaszcza ubytków skóry, poprawie sprawności umysłowej oraz na ochronie plamki żółtej oka przed zmianami zwyrodnieniowymi.
Występowanie:
cielęcina, duszone mięso, dynia i pestki dyni, homar, indyk pieczony, kraby gotowane, polędwica wołowa, orzechy, nasiona: dynia, słonecznik, ostrygi surowe bez muszli, ostrygi wędzone, ser żółty, śledzie, produkty zbożowe, otręby pszenne, wołowina, wątroba wołowa i wieprzowa, ślimaki, wątroba cielęca gotowana, węgorz, zboże, żółtko.

21.

Magnez (Mg)
Magnez bierze udział w różnych procesach metabolicznych. Odgrywa ważną rolę w procesie skurczu mięśni (w tym mięśnia sercowego), utrzymuje normalny rytm serca oraz wpływa na pobudliwość nerwowo-mięśniową (antagonista wapnia). Wpływa także korzystnie na proces krzepnięcia krwi - jest stabilizatorem płytek krwi i fibrynogenu. Stymuluje mechanizmy obronne organizmu, wpływa na prawidłowy rozwój układu kostnego, a także wywiera działanie uspokajające. Magnez jest makroelementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania komórek; Witamina B6 (pirydoksyna) zwiększa syntezę GABA, który pełni funkcję neuroprzekaźnika w organizmie, ale ułatwia wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego. Dzięki synergicznemu działaniu obu składników preparat usuwa stany niepokoju o podłożu psychicznym lub somatycznym, nie upośledzając zdolności uczenia się i koncentracji. Zapobiega także stresom, bólom i zawrotom głowy. Magnez jest konieczny dla właściwego metabolizmu wapnia i witaminy C. Magnez wywiera wpływ na metabolizm sodu, potasu, i wapnia. Magnez potrzebny jest do syntezy białek, chroni naczynia włosowate mięśni przed uszkodzeniem, bierze udział w syntezie znacznej ilości enzymów, odgrywa kluczową rolę w biochemicznych przemianach energetycznych cukru we krwi. Wymienione procesy podlegają zaburzeniom przy niedoborze magnezu, który jest przyczyną także innych dysfunkcji metabolicznych w organizmie, głównie w komórkach mięśni gładkich i mięśnia sercowego. Magnez spełnia rolę w profilaktyce i terapii różnych chorób oraz zapobiega nadpobudliwości nerwowej, depresji i wegetatywnej dystonii.
Występowanie:
banany, drożdże piwowarskie, fasola, groch, gryka, kakao, czekolada, kraby, kurczak, migdały, orzechy brazylijskie, orzechy i nasiona, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy ziemne, orzeszki nerkowca, otręby pszenne, parówki, pestki dyni, produkty sojowe, ryby morskie, serdelki, soczewica, szpinak, szynka, soja wieprzowina, wołowina, ziemniaki.

22.

Żelazo (Fe)
Żelazo wchodzi w skład wielu enzymów oraz związków metaloproteinowych biorących udział w procesach oksydacyjno-redukcyjnych. Żelazo stanowi podstawę hemoglobiny i mioglobiny oraz wielu enzymów żelazoporfirynowych, związanych z oddychaniem wewnątrzkomórkowym. Część żelaza jest bezpośrednio wykorzystywana przez komórki układu erytroblastycznego do produkcji hemoglobiny, pozostałość gromadzi się w postaci ferrytyny, głównie w wątrobie i śledzionie oraz innych narządach. Surowiczym białkiem nośnikowym żelaza jest transferyna. Żelazo zmagazynowane w organizmie pozostaje w dynamicznej równowadze z tym, które znajduje się w surowicy. Żelazo zapasowe może też występować w połączeniu z hemosyderyną, która jednak w przeciwieństwie do ferrytyny, cechuje się małą zdolnością do oddawania pierwiastka do tkanek i małą rozpuszczalnością. Żelazo to składnik erytrocytów, białka (hemoglobiny) przenoszącego tlen oraz białka magazynującego tlen w mięśniach (mioglobiny). Od żelaza zależy: działanie enzymów, stan krwinek czerwonych, oddychanie komórkowe, prawidłowa czynność serca, procesy podziału komórek, przemiana hormonalna, rozwój tkanki mięśniowej, stan układu odpornościowego, zaopatrzenie komórek w tlen. Zarówno wchłanianie, jak i metaboliczna funkcja żelaza są powiązane z oddziaływaniem innych pierwiastków. Szczególnie antagonistyczne działanie wykazują Kadm (Cd), Mangan (Mn), Ołów (Pb) i Cynk (Zn). W przypadku miedzi zależność ta ma charakter złożony i często synergistyczny, w związku z ich współdziałaniem w procesach oksydacyjno-redukcyjnych. Hamująco na bioprzyswajalność żelaza wpływa fosfor, co wynika z łatwego wytrącania się fosforanów tego metalu w różnych warunkach.
Występowanie:
chleb pełnoziarnisty, groch, fasola, soczewica, grzyby, małże, mięso, np. polędwica, szynka, karkówka, orzechy, owoce suszone, pestki dyni, wątróbka.

23.

Miedź (Cu)
Miedź jest jednym ze stabilnych składników krwi ludzkiej. Jej stężenie w surowicy waha się najczęściej w granicach 100 – 130 mg/100 ml i jest nieznacznie większa u kobiet niż u mężczyzn. Miedź, aktywując enzym niezbędny do budowy erytrocytów, wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krwiotwórczego. Istotny jest także jej wpływ - m.in. poprzez syntezę dopaminy na rozwój układu nerwowego oraz - poprzez syntezę kolagenu i elastyny - na regenerację tkanki łącznej. Ponadto miedź wraz z cynkiem przeciwdziałają uszkodzeniom wywołanym przez wolne rodniki tlenowe. Miedź jest składnikiem i aktywatorem enzymów w licznych reakcjach typu. Miedź konieczna jest dla absorpcji oraz metabolizowania żelaza. Miedź odgrywa rolę przy utlenianiu witaminy C. Podstawowa rola miedzi w organizmach zwierzęcych wiąże się z jej występowaniem w różnych enzymach biorących udział w procesach oksydacyjno-redukcyjnych, np.: oksydazie cytochromowej zwierząt wyższych; działa stymulująco na ilość i aktywność hemoglobiny. Miedź występująca w ceruloplazminie (białko surowicy) jest jedną z bardziej ruchliwych form tego pierwiastka w organizmach i w tej postaci reguluje metabolizm oraz transport żelaza. Wpływa na metabolizm lipidów (np. cholesterolu) i właściwości mielinowej osłonki włókien nerwowych. Miedź jest niezbędna zarówno do prawidłowego metabolizmu tkanki łącznej, jak i do funkcjonowania komórek mózgu. Niedobór miedzi powoduje zatem zaburzenia w wymienionych procesach, które objawiają się w różnych zespołach chorobowych, jak np. anemie, ograniczenia wzrostu i płodności, zaburzenia sytemu nerwowego (migreny), choroby układu krążenia, a także osteoporoza. W komórkach zwierzęcych miedź koncentruje się głównie w mitochondriach, i jądrze, przy czym ilościowy jej udział w poszczególnych organellach komórkowych zależy od rodzaju tkanki. Dzięki zdolności do tworzenia połączeń z kwasami nukleinowymi może powodować trwałe zmiany ich struktury, a w następstwie i ich własności biochemicznych oraz genetycznych. Miedź łatwo tworzy połączenia z różnymi białkami, zwłaszcza drobnocząsteczkowymi oraz zawierającymi siarkę. Metalotioneina jako białko bogate w grupy sulfhydrylowe wykazuje dużą pojemność w stosunku do miedzi i jest odpowiedzialna w znacznym stopniu za zwiększoną jej zawartość w wątrobie. Interakcje zachodzące między miedzią, a innymi pierwiastkami mogą być przyczyną jej wtórnego deficytu lub toksyczności. Najczęściej występuje antagonizm miedzy miedzią i cynkiem (Cu-Zn), którym tłumaczy się wiele objawów związanych z niedoborem miedzi. Względny wzrost zawartości cynku oraz zwiększone wydalanie miedzi wywołuje różne zaburzenia metaboliczne, a głównie niewłaściwą przemianę lipidów, prowadzącą do schorzeń naczyń wieńcowych lub zaburzeń psychicznych. U zwierząt obserwuje się najczęściej zachwianie równowagi między miedzią (Cu) a molibdenem (Mo), co powiązane jest z dodatkowym oddziaływaniem siarki. Zwiększona zawartość molibdenu wyłącza z cyklu metabolicznego miedź, wywołując objawy jej deficytu. Antagonizm miedź – molibden (Cu- Mo) potęgowany jest przez siarkę. Pod wpływem molibdenu wzrasta wiązanie miedzi w formie nieprzyswajalnych związków. Synergizm występujący w układzie Cu-Fe ma natomiast korzystny wpływ na przebieg różnych procesów enzymatycznych, a szczególnie przy syntezie hemoglobiny. Rola wapnia w procesach wchłaniania miedzi przez organizm jest korzystna, pomimo że na ogół miedź jest łatwiej przyswajalna z pożywienia o odczynie kwaśnym.
Występowanie:
grzyby, mięso, nasiona, nerki, orzechy, owoce suszone, pomidory, produkty pełnoziarniste, ryż brązowy, wątróbka, zielone warzywa liściaste, ziemniaki.

24.

Chrom (Cr)
Chrom jest niezbędny dla normalnego rozwoju organizmu człowieka i organizmów zwierzęcych.Na ogół zawartość w diecie i paszach pokrywa zapotrzebowanie, które wynosi dla dorosłego człowieka 50-200 mcg/dzień. Jego dzienną dawkę w pożywieniu szacuje się w Wielkiej Brytanii na 320 mcg, a w Stanach Zjednoczonych na < 50 mcg, która może nie pokrywać zapotrzebowania organizmu. Chrom stabilizuje poziom cukru we krwi. Obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów w naczyniach krwionośnych kontroluje poczucie apetytu, stymuluje przemiany energetyczne i syntezę kwasów tłuszczowych, pobudza transport aminokwasów do komórek, stymuluje działanie insuliny przy wykorzystaniu glukozy oraz zwiększa tolerancję na glukozę. Chrom jest rozpowszechniony w tkankach, chociaż w wyjątkowo małych ilościach. Zawartość chromu w organizmie dorosłego mężczyzny wynosi mniej niż 6 mg. Bardzo ograniczona ilość chromu w paszy zwierząt powoduje upośledzenie wzrostu i przeżywalności. Skutki te ustępują, jeśli dietę uzupełni się 5 ppm chromu. Na podstawie obserwacji stwierdzono zmniejszenie tolerancji na cukier u zwierząt żywionych dietą ubogą w chrom oraz ustalono, że objaw ten ustępuje po podaniu chromu. Chrom występuje w organizmach zwierzęcych głównie na dwóch stopniach utlenienia +3 i +6. Ponieważ zaznacza się tendencja do redukcji chromu, kation Cr3+ przeważa w większości tkanek z wyjątkiem wątroby. Chrom wiąże się z kwasami nukleinowymi i podlega koncentracji w komórkach wątroby. Metal ten spełnia istotną role w metabolizmie glukozy, niektórych białek oraz tłuszczów. Wchodzi w skład enzymów, np. trypsyny oraz stymuluje aktywność innych. Szczególnie interesujący a niewyjaśniony jest jego udział w metabolizmie cholesterolu. Przypuszcza się, że wzrost cholesterolu w surowicy u osób starszych pozostaje w związku ze spadkiem zawartości chromu w tkankach układu krążenia, natomiast funkcja chromu w przemianach glukozy jest ściśle związana z działaniem insuliny, a nadmierne spożywanie cukrów przyspiesza jego wydalanie z organizmu. Wydalanie Cr3+ jest znacznie mniejsze niż Cr6+. Niektóre schorzenia, a zwłaszcza układu krążenia wpływają na metabolizm chromu.
Występowanie:
czarny pieprz, drożdże piwowarskie, grejpfruty, grzyby, karczochy, melasa, mięso, orzechy, nasiona, orzeszki ziemne, ostrygi, pestki, produkty pełnoziarniste, pszenica i otręby pszenne, rodzynki, ryż brązowy, szparagi, śliwki, wątroba cielęca, żółtka jaj.

25.

Molibden (Mo)
Molibden jest zaliczany do mikroelementów niezbędnych dla organizmu, aczkolwiek nie wykazano ewidentnych skutków jego niedoboru u człowieka. Stężenie tego pierwiastka w surowicy wynosi 6,0 +/-2,2 μmol. Molibden wchodzi w skład następujących metaloenzymów: oksydazy ksantynowej, oksydazy aldehydowej, oksydazy siarczynowej, a także innych metaloenzymów biorących udział w metabolizmie białek, tłuszczów i puryn. Największe stężenie molibdenu w organizmie ludzkim stwierdzono w wątrobie i nerkach, w tkance kostnej i zębach.
Występowanie:
drożdże piwne, kalafior, nasiona, orzechy, pestki, produkty pełnoziarniste i sojowe, ryż brązowy, soczewica, szpinak, warzywa strąkowe, wątróbka wołowa, zielony groszek.

26.

Kobalt (Co)
Ogólna zawartość kobaltu w ustroju wynosi 18,7 μmol (1,1 mg), stężenie w surowicy wynosi 2+/- 1 nmol/l. Dzienne zapotrzebowanie wynosi poniżej 10 μg (poniżej 0,2 μmol). Kobalt w organizmie występuje głównie pod postacią witaminy B12, będącej kofaktorem dwu ważnych enzymów: izomerazy metylomalonylo-CoA i reduktazy rybonukleotydowej. Witamina B12 uczestniczy też w tworzeniu koenzymów przenoszących fragmenty jednowęglowe i wbudowaniu ich w nowosyntetyzowane związki purynowe i pirymidynowe. Tak więc funkcja witaminy B12, a pośrednio kobaltu jest ściśle związana z syntezą kwasów nukleinowych.
Występowanie:
witamina B12, aloes.

27.

Stront (Sr)
Rola tego pierwiastka nie jest do końca wyjaśniona. Prawdopodobnie stront odgrywa rolę w procesach wzrostu kości, ma też zapobiegać próchnicy zębów. Być może ma udział w procesach energetycznych komórek. We krwi zawartość strontu wynosi 0,4+/-0,1μmol/l.

28.

Nikiel (Ni)
Stężenie tego pierwiastka we krwi wynosi 82 +/- 22 nmol/l. W ustroju człowieka około 18% jego zawartości umiejscowione jest w skórze. Poza tym stosunkowo wysokie stężenie niklu stwierdzono w szpiku kostnym, węzłach chłonnych, jądrach, a także w pocie, za pośrednictwem którego odbywa się wydalanie tego mikroelementu. Rola niklu w organizmie nie jest jeszcze dobrze wyjaśniona. Przypisuje mu się udział w transporcie tlenu do tkanek, w syntezie białek enzymatycznych, w przemianach węglowodanów, tłuszczy i białek, tworzeniu hormonów. Bogatym źródłem niklu są: czekolada, pełne ziarno zbóż, ryby, nasiona roślin strączkowych. Niedobór niklu może być spowodowany błędami dietetycznymi oraz stresami.
Występowanie:
czekolada, kraby, nasiona, orzechy, produkty pełnoziarniste, ryby morskie, warzywa strąkowe.

29.

Lit (Li)
Lit w surowicy krwi ludzi zdrowych osiąga stężenie do 10 μmol/l. Sole litu są stosowane w leczeniu schorzeń afektywnych, zwłaszcza w profilaktyce dwufazowej choroby afektywnej (oraz leczeniu depresji). W czasie leczenia należy utrzymać stężenie litu we krwi w terapeutycznych granicach 0,6 –1,5 mmol/l. Stężenie toksyczne wynosi ponad 2 mmol/l.

30.

Mangan (Mn)
Mangan bierze udział w różnych procesach fizjologicznych przede wszystkim jako aktywator enzymów regulujących metabolizm glukozy i innych węglowodanów, lipidów łącznie z cholesterolem oraz białek. Mangan nie wchodzi na ogół w skład tych enzymów, a jego funkcja nie jest specyficzna i może być zastąpiona przez inne metale, szczególnie przez magnez. Jeden z metaloenzymów zawierających mangan karboksylaza może funkcjonować także w połączeniu z innym metalem. Mangan jest niezbędnym składnikiem kości i bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. Całkowita zawartość manganu w organizmie to 12-20 mg. Nerki i wątroba to główne narządy magazynujące mangan. Mangan należy do antyutleniaczy. Jego obecność konieczna jest dla metabolizmu witaminy B1 i witaminy E. Aktywuje niektóre enzymy biorące udział w procesie wytwarzania energii, syntezie glikogenu, syntezie mocznika oraz białek uczestniczących w procesie krzepnięcia krwi i regeneracji tkanki łącznej. Mangan wspomaga działanie magnezu w kościach. Wypiera magnez z połączeń w układach enzymatycznych, ale przeciwnie do wapnia i fosforu nie blokuje tych enzymów, ale pobudza je do jeszcze większej aktywności niż jony magnezu. Mangan jako katalizator bierze udział w trawieniu tłuszczów i cholesterolu. Od manganu zależy między innymi: aktywność płciowa, barwnik włosów, działanie wielu enzymów, działanie wielu witamin, funkcjonowanie trzustki, ma wpływ na kości i zęby, bierze udział w aktywnym oddychaniu komórkowym, odgrywa rolę w utrzymaniu prawidłowego stężenia cukru we krwi, wpływa na wytwarzanie hormonów, zawartość kolagenu w tkankach. Stężenie manganu w tkankach człowieka, szczególnie w kościach, spada z wiekiem. Jego niedobór powoduje deformacje kości, zahamowanie wzrostu oraz zaburzenia w koordynacji ruchów (np. ataksja u zwierząt). Spadek płodności związany z brakiem manganu jest wtórnym efektem zaburzenia syntezy cholesterolu i związków pokrewnych potrzebnych do syntezy hormonów płciowych i innych sterydów.
Występowanie:
avocado, groch, herbata, jęczmień, kukurydza, migdały, oliwki, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzeszki ziemne, orzeszki ziemne, owies, pietruszka, pszenica, ryż, słonecznik, szpinak, ziarno pełne, ziarno słonecznika, ziemniaki, żółtka jaj, żyto.

31.

Selen (Se)
Selen jest niezbędnym składnikiem organizmów zwierzęcych i występuje we wszystkich komórkach. Najwięcej zawierają go: wątroba, nerki, trzustka. Biologiczna funkcja wiąże się przede wszystkim z występowaniem w peroksydazie glutationowej (GSHPx), która spełnia główną rolę ochronną przed utlenieniem lipidów błon komórkowych oraz bierze udział w metabolizmie nadtlenku wodoru (H2O2) i hydroksynadtlenków lipidowych. Selen odgrywa w tych procesach rolę zbliżoną do witaminy E (alfa –tokoferolu) i nieraz może ją zastępować w tej funkcji. Selen we krwi bierze udział w procesach metabolicznych na poziomie komórkowym - jako antyutleniacz chroni błony komórki przed generacją wolnych rodników dzięki czemu zmniejsza ryzyko wystąpienia raka, chorób serca i naczyń krwionośnych. Selen jest potrzebny do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych. Jest bardzo ważny dla funkcjonowania systemu immunologicznego. Selen jest niezbędny do prawidłowego wzrostu, płodności i w zapobieganiu różnym schorzeniom, odgrywa ważną rolę w przekazywaniu impulsów nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Selen jest rozpowszechniony w organizmie zwierzęcym, największe jego stężenia występują w warstwie korowej nerek, trzustce, przysadce i wątrobie. Większość selenu w organizmie jest stosunkowo labilna. Zawartość selenu w pokarmach jest bardzo zmienna i zależna od zawartości selenu w glebie przeznaczonej do uprawy. Niektóre zaburzenia u zwierząt na tle żywieniowym reagują na podanie selenu lub witaminy E wskazując, ze istnieje ścisły związek, między tymi dwoma składnikami. Selen jest uważany również za pierwiastek wybitnie toksyczny. Jeśli selen występuje w diecie w stężeniu około 5-15 ppm, to działa on w sposób wysoce toksyczny. Jednak w stężeniach poniżej 3 ppm selen przyspiesza wzrost i zapobiega wielu chorobom. Występuje najczęściej w połączeniu z aminokwasami, cysteiną (selenocytsteina) oraz metioniną (selenometionina). Rola innych, niedawno wyodrębnionych, związków selenu z białkami nie jest jeszcze dokładnie określona, ale najnowsze badania wskazują na ich istotne znaczenie w funkcjach RNA oraz w działaniu hormonów gruczołu tarczowego, regulujących przemiany aktywnych i nieaktywnych form jodotyroniny. Zawartość selenu we krwi dzieci na poziomie około 50 mg/l jest przypuszczalnie przyczyną zaburzeń w metabolizmie hormonów tarczycy u dziewcząt. Bioprzyswajalność selenu zależy zarówno od formy występowania i składu pożywienia, jak i od indywidualnych właściwości organizmu. Najłatwiej pobierane są seleniany oraz aminowe związki selenu. Przyswajalność selenu zwiększona jest w diecie bogatej w białka drobnocząsteczkowe oraz w witaminy (głównie E, A, C), a utrudniona przy podwyższonej ilości metali ciężkich i siarki. Niedobór selenu wiąże się głównie z uszkodzeniem mięśnia sercowego (choroba Keshan) i z chorobami układu kostnego (choroba Kashin-Becka). Ostatnio ukazuje się coraz więcej doniesień o związku między niedoborem selenu a schorzeniami nowotworowymi, jak również chorobami układu krążenia). Badania mieszkańców dwóch leżących blisko siebie osiedli pobliżu Belgradu, o zróżnicowanej zapadalności na raka, wykazały, że gleby, żywność oraz surowica ludzi chorujących zawierały znacząco mniej tego pierwiastka (Se w surowicy: zakres 15,2-38, średnia 26 mg/l) niż środowisko oraz surowica krwi ludzi zdrowych, gdzie stwierdzono zakres stężenia w granicach 20,6-69, a średnio 39 mg/l. Stężenie selenu w surowicy krwi u Polaków wynosi średnio 50-60mg/l, a w niektórych regionach osiąga nawet > 100mg/l. Interakcje zachodzące miedzy selenem a metalami śladowymi mają znaczenie fizjologiczne. W organizmach powstają łatwo selenki metali (np. Cd, Hg, Pb, Ag, Ta), które ze względu na słabą rozpuszczalność podlegają wyłączeniu z biochemicznych procesów. W efekcie tych reakcji selen może unieruchamiać toksycznie działający nadmiar metali, które odkładają się głównie w organach miąższowych. Wpływ selenu za zwiększone zatrzymywanie metali, szczególnie rtęci i ołowiu w substancji międzykomórkowej nerek i wątroby może okazać się niekorzystny dla ogólnego metabolizmu. Ponieważ wymenione metale wykazują podatność do łączenia się z białkami drobnocząsteczkowymi, ograniczają przyswajanie selenu przez organizm. Wzrost zawartości tego pierwiastka w tkankach (np. serca, wątroby, nerek) powoduje w nich wtórny spadek stężenia magnezu, manganu i miedzi. Podskórna iniekcja roztworu seleninu sodu powodowała istotne obniżenie koncentracji miedzi w surowicy krwi owiec. Selen wchodzi w skład jednego z enzymów wydzielanych przez gruczoł tarczowy, co tłumaczy jego synergiczną funkcję w stosunku do jodu. Obecność siarki obniża toksyczne działanie selenu.
Występowanie:
czosnek, drożdże piwowarskie, grzyby, jajka, mąka pszenna pełny przemiał, małże, melasa, mięso, nasiona słonecznika, prażone orzechy brazylijskie, ostrygi gotowane, pszenica preparowana ("dmuchana"), ryż brązowy, sery, skorupiaki, szparagi, tuńczyk, wątróbka, wątróbka drobiowa gotowana.

32.

Bor (B)
Bor nie jest jeszcze zaliczany do pierwiastków niezbędnych dla człowieka i zwierząt, ale korzystne oddziaływanie na funkcjonowanie organizmów wskazuje na potrzebę uwzględniania jego zawartości w pożywieniu i paszy. Fizjologiczna rola boru nie jest dokładnie zbadana. Pojawiają się informacje o jego wpływie na metabolizm wapnia, fosforu i fluoru. Przypuszczalnie bor podnosi poziom hormonów sterydowych u człowieka, dzięki czemu wpływa na przyswajalność wapnia i zapobiega osteoporozie. Wspomina się o korzystnym oddziaływaniu boru w chorobach reumatycznych. Bor jest łatwo wchłaniany zarówno przez przewód pokarmowy i drogą oddechową i natychmiast następuje wzrost jego stężenia w nerkach, a także mózgu, wątrobie i tkance tłuszczowej. Bor nie jest kumulowany w organizmie człowieka i jest szybko wydalany. Najdłużej zatrzymywany jest w komórkach nerwowych. W wątrobie nerkach i mózgu stwierdzono zbliżone ilości.

33.

Wanad (V)
Stężenie wanadu we krwi w osoczu wynosi 0,5+/-0,2mmol/l. Rola wanadu w metabolizmie człowieka nie jest jeszcze dokładnie zbadana. Niedobór tego pierwiastka opisano u zwierząt. Biologiczna rola wanadu ma wiązać się z procesami metabolicznymi lipidów, cukrów oraz gospodarką mineralną sodowo-potasową i wapniowo-magnezową. Kluczową funkcję przypisuje się wanadowi w procesach przemiany fosforanów oraz produkcji erytrocytów.

34.

Siarka (S)
Siarka wchodzi w skład cysteiny, cystyny, metioniny, tauryny, glutationu, kwasu liponowego, biotyny, witaminy B1 oraz koenzymu A. Powstający w ustroju kwas siarkowy jest wykorzystywany przez wątrobę w procesach odtruwania wielu metabolitów i leków (ksenobiotyków). Grupy SH biorą udział w procesach oksydacyjno-redukcyjnych. Siarka wchodzi w skład sulfatydów i mukopolisacharydów. Dobowa ilość wydalanej z moczem siarki, pod postacią nieorganicznych siarczków, estrów kwasu siarkowego oraz siarki obojętnej (np. cystyny, cysteiny, tauryny) jest miarą przemiany białkowej i może być wykorzystywana do określania bilansu białkowego. Dobowe zapotrzebowanie na siarkę wiąże się ściśle z przemianą białkową i oraz witaminami: biotyną (wit. H), tiaminą (wit. B1) oraz z kwasem liponowym. Siarka zmniejsza toksyczność selenu i ma działanie antagonistyczne w stosunku do metali ciężkich. Niski stosunek siarki do metalu ciężkiego (ołowiu, rtęci, kadmu, miedzi) wskazuje na wzrost zapotrzebowania na białka zawierające aminokwasy siarkowe (cysteinę, cystynę, metioninę). Zawartość siarki we krwi pełnej wynosi 38+/-10mmol/l, w osoczu 24+/-10mmol/l i w erytrocytach 58+/-10 mmol/l. Zawartość siarki jest uzależniona od ilości spożywanego białka. Zwiększone stężenie siarki występuje w niewydolności nerek, niedrożności jelit, białaczkach.

35.

German (Ge)
Zawartość germanu wynosi w wątrobie 150μg/kg, w mięśniach > 100μg/kg. Dzienna dawka zawarta w pożywieniu wynosi 0,35 mg, natomiast dopuszczalna 1,5 mg dziennie. German jest mało szkodliwy dla człowieka, ale wdychanie pyłów zawierających halogenki germanu działa toksycznie. German podlega koncentracji w nerkach, wątrobie, śledzionie i kościach, powoduje stłuszczenie wątroby i może wywoływać stany zapalne oraz zmiany mutagenne i teratogenne.

36.

Glin (Al)
Dotychczas uważano, że związki zawierające glin są nieszkodliwe dla zdrowia. Alkaliczne związki aluminium znalazły zastosowanie w leczeniu stanów nadkwaśności, szczególnie w chorobie wrzodowej. Glin wchłania się z przewodu pokarmowego i ulega kumulacji w tkankach. Zwiększona zawartość glinu w tkankach organizmu jest niekorzystna dla zdrowia. Objawy nadmiernej kumulacji glinu w tkance mózgowej mogą prowadzić do zaburzenia pamięci i równowagi. Glin zmniejsza aktywność centralnego układu nerwowego, wiąże się z DNA komórek nerwowych, blokuje ważne enzymy centralnego układu nerwowego jak: ATP-azę Na/K oraz heksokinazę, zmniejsza wchłanianie zwrotne podstawowych neurotransmiterów mózgu: dopaminy, nor adrenaliny, serotoniny. Badania wskazują na związek kumulacji glinu z chorobą Alzheimera oraz z chorobą Parkinsona. Źródłami glinu są warzywa pochodzące z gleb zakwaszonych (w Polsce ok. 60% gleb jest zakwaszonych). Dodatkowo proces ten jest nasilony przy niedoborach glebowych magnezu i potasu. Glin występuje w lekach lkalizujących zawierających związki glinu, w wodzie z wodociągów (jeśli zawiera zwiększone ilości glinu), w pieczywie z przedłużonym terminem trwałości. Źródłem glinu mogą być naczynia aluminiowe.

37.

Ołów (Pb)
Zatrucie ołowiem to: brak apetytu, kolki i skurcze, nadciśnienie tętnicze krwi, nerwowość. Ołów blokuje enzymy biorące udział w syntezie hemoglobiny, przyśpiesza niszczenie erytrocytów, hamuje wbudowywanie wapnia w struktury kości, prowadząc do ich osłabienia. Blokuje enzymy ośrodkowego układu nerwowego biorące udział w syntezie neurotransmiterów (przekaźników nerwowych), utrudnia wchłanianie jodu niezbędnego do prawidłowej czynności tarczycy. Do organizmu człowieka ołów dostaje się przez układ oddechowy i przewód pokarmowy, a stopień jego kumulowania jest uzależniony od wielu czynników, wśród których jest skład pożywienia oraz właściwości osobnicze. Średnie pobieranie ołowiu przez dorosłego człowieka szacowane dla różnych krajów wynosi 320-440 mg/dobę.

38.

Kadm (Cd)
Praktycznie kadm nie występuje w organizmie człowieka w chwili narodzin, lecz nagromadza się stopniowo z powodu wyjątkowo długiego okresu półtrwania trwania w organizmie, wynoszącego przypuszczalnie od 16 do 33 lat. Ogólna zawartość kadmu w całym organizmie człowieka wynosi około 30 mg, z czego 10 mg znajduje się w nerkach, a 4 mg w wątrobie. Badania przeprowadzone na zwierzętach wskazują, że istnieje wzajemny antagonizm między kadmem a cynkiem, stwierdzono też współdziałanie między kadmem, żelazem oraz miedzią. Zatrucie kadmem powoduje: zniekształcenie kości, zaburzenie wzrostu, niepłodność, nowotwory, narośla skórne. Kadm blokuje enzymy cyklu Krebsa (cykl ten zapewnia produkcję energii), bezpośrednio uszkadza komórki nerwowe, hamuje uwalnianie acetylocholiny w ośrodkowym układzie nerwowym oraz przyśpiesza jej rozkład (aktywuje cholinesterazę). Kadm zaburza przemiany wapnia i fosforu w tkance kostnej - przyczynia się do rozrzedzenia struktury kości. Wypiera cynk ze ścian tętnic, zmniejsza ich elastyczność pryśpiesza rozwój miażdżycy oraz prowadzi do nadciśnienia. Kadm działa antagonistyczne do cynku, zaburza więc syntezę enzymów trawiennych oraz syntezę i uwalnianie insuliny, której produkcja wymaga obecności cynku. Kadm zaburza czynności gruczołu krokowego u mężczyzn, gromadzi się w nerkach, zaburzając ich czynność hormonalną i wydalniczą. Przy niedoborze cynku dochodzi do gromadzenia się kadmu w wątrobie i nerkach. Przy przewlekłym procesie może dochodzić do zaburzenia wzrostu, niepłodności, zaburzenia czynności nerek, zniekształcenia kośćca. Wchłonięty do organizmu kadm (przez przewód pokarmowy i częściowo oddechowy) tworzy kompleksy z białkami (np. małocząsteczkowa metalotionina), z którymi jest łatwo transportowany, a następnie deponowany głównie w nerkach i wątrobie. Kadm jest inhibitorem fosfatazy oraz enzymów zawierających grupy sulfhydrylowe, powoduje zaburzenia w metabolizmie białek, zakłóca przemianę witaminy Bl. Interakcje kadmu z Zn, Cu i Se polegają miedzy innymi, na wzajemnym wypieraniu się z kompleksu z metalotioniną. Dlatego zwiększenie zawartości wymienionych pierwiastków osłabia toksyczne działanie kadmu. Antagonizm kadm/żelazo (Cd/Fe) jest sprzężony z antagonizmem kadm/wapń (Cd/Ca) i wywołuje zwiększone wydalanie wapnia pod wpływem kadmu. Odporność organizmów na toksyczne działanie kadmu jest przypuszczalnie właściwością dziedziczną i wiąże się ze specyfiką metabolizmu.

39.

Rtęć (Hg)
Zatrucie rtęcią to: zaburzenia widzenia i świadomości, stany dezorientacji i zagubienia, nagminne zapominanie, nerwowość. Około 10 % rtęci wprowadzanej do organizmu przez pokarm, skórę i płuca dostaje się do mózgu i tam się gromadzi. Wypiera z tkanki mózgowej cynk, a następnie przenika do jąder komórkowych i niszczy materiał genetyczny.

40.

Bar (Ba)
Zawartość we krwi człowieka wynosi 0,5 –2,4 μg/l. W organizmie człowieka najwięcej baru gromadzi się w kościach (70 μg/g). Pierwiastek ten może być silnie toksyczny jeśli występuje w łatwo rozpuszczalnych w wodzie związkach: chlorku baru BaCl2, azotanu baru Ba(NO3)2 czy węglanu baru BaCO3. Związki trudno rozpuszczalne w wodzie jak np. siarczan baru nie są szkodliwe dla organizmu i są wykorzystywane jako tzw. papka barytowa w rentgenologii do prześwietlenia żołądka czy jelit. Toksyczną dawką dla człowieka jest 200 mg baru, a dzienna pobierana w pożywieniu ocenia się na 600-750 μg. Wysokie stężenie baru w wodzie można łączyć z wystąpieniem wysokiego ciśnienia krwi i chorobami serca. Zatrucie barem w początkowym stadium objawia się zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, następnie niedowładem mięśni, zwłaszcza kończyn górnych i szyi, ponadto trudnościami w oddychaniu. Bar działa także hamująco na proces mineralizacji kości, w których jest łatwo odkładany. Mechanizm toksycznego działania tego pierwiastka polega na wyperaniu potasu i wiązaniu anionów siarczanowych.